ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Αγαπητοί συνάδελφοι,ες

σας επισυνάπτω ένα άρθρο το οποίο εκτιμώ ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον


ΕΠΑ 220: Θεωρία- Μεθοδολογία Διδασκαλίας

Δημιουργική Σκέψη στο σχολείο


«Υπάρχουν τόσοι περίπου ορισμοί, θεωρίες και ιδέες για τη δημιουργικότητα όσοι και οι άνθρωποι που έχουν γράψει τις ιδέες τους σε ένα κομμάτι χαρτί». Davis (1992)

• Η δημιουργικότητα είναι η διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων, εύρεσης προβλημάτων, είναι εξερεύνηση, πειραματισμός, μια πνευματική ενέργεια που συνεπάγεται σοβαρή, μελετημένη λήψη αποφάσεων (Piaget, 1960)
• Είναι μια ενέργεια από την οποία προκύπτει μια ξεχωριστή και αποτελεσματική έκπληξη («effective surprise»)( Bruner,1962).
• Η δημιουργικότητα είναι η ικανότητα που καθιστά το άτομο ικανό να αντιμετωπίζει με ευαισθησία και πρωτοτυπία τα διάφορα προβλήματα και δυσκολίες της ζωής, να συμπληρώνει τη γνώση του με μεθοδικότητα και τάξη, να αναζητεί λύσεις σε κάθε δυσχέρεια και να τροποποιεί με επιτυχία τις υποθέσεις του (Torrance,1966).

• Η δημιουργική σκέψη αποτελείται από τέσσερα στάδια (Wallas)
Προετοιμασία
Εκκόλαψη
Έμπνευση
Επαλήθευση

Ο Guilford κάνει λόγο για:
• Συγκλίνουσα σκέψη: Τρόπος σκέψης που χρησιμοποιείται για επίλυση προβλημάτων που επιδέχονται μια σωστή απάντηση.
• Αποκλίνουσα σκέψη: Τρόπος σκέψης που το άτομο απομακρύνει τη σκέψη από τις γνωστές και συνηθισμένες απαντήσεις.
Χαρακτηρίζεται από :
Μεγάλο αριθμό πιθανών απαντήσεων
Ευρηματικότητα-εφευρετικότητα
Δημιουργικότητα
Guilford

Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά τη Δημιουργικότητα
• Δημιουργία περιβάλλοντος που τους επιτρέπει να παίζουν και να ανακαλύπτουν χωρίς περιορισμούς.
• Προσαρμογή στον τρόπο σκέψης των παιδιών παρά να γίνεται προσπάθεια δόμησης της σκέψης τους με βάση τα πρότυπα των ενηλίκων.
• Ανεκτικότητα σε νέες ιδέες.
• Λύση προβλημάτων που προάγουν τη δημιουργικότητα τα οποία προκύπτουν απο την καθημερινή ζωή.
• Παραχώρηση ικανοποιητικού χρόνου στα παιδιά για εξάντληση όλων των πιθανών απαντήσεων. (Στερεότυπες ~ πρωτότυπες).
• Έμφαση στην διαδικασία παρά στο αποτέλεσμα.



Μέθοδοι διδασκαλίας που προάγουν δημιουργικότητα
• Ιδεοθύελλα
• Πλάγια σκέψη (de Bono)
• Συνεκτική μέθοδος-Βιονική (Gordon)
• Προκρούστιοι συνδυασμοί (Whiting)
• Ερωτήσεις που κεντρίζουν τη ΔΣ.
• Συζήτηση
• Ανακάλυψη
• Υπόδυση ρόλων
• Εξατομικευμένη διδασκαλία
• Λύση προβλήματος

Τεχνική 535
• Σχηματίζονται 5μελείς ομάδες
• Εξατομικευμένη εργασία για 3 λεπτά για τη δημιουργία 5 πέντε ιδεών (ατομική ιδεοθύελλα)
• Οι ιδέες ενός μέλους ανακοινώνονται στην ομάδα η οποία σε 3 λεπτά πρέπει να προτείνει 5 νέες ιδέες (ομαδική ιδεοθύελλα)

Kάθετη και πλάγια σκέψη
Η κάθετη σκέψη επεξεργάζεται ήδη υπάρχουσες ιδέες ενώ η πλάγια σκέψη παράγει νέες ιδέες. “Η κάθετη σκέψη ασχολείται με το σκάψιμο μιας τρύπας πιο βαθιά. Η πλάγια σκέψη ασχολείται με το σκάψιμο της τρύπας κάπου αλλού.

Τα καπελά του de Bono

• Άσπρο
• Πληροφορίες και δεδομένα
• Κόκκινο
• Συναισθήματα
• Κίτρινο
• Θετικά σημεία
• Μαύρο
• Αρνητικά σημεία
• Πράσινο
• Νέες ιδέες
• Μπλε
• Μεταγνώση

Συνεκτική μέθοδος
«Δείξε εμπιστοσύνη στο ξένο και αποξένωσε το γνωστό.
• Ανάλυση και ορισμός του προβλήματος
• Άμεσες-(spontaneous) λύσεις
• Αναδιατύπωση του προβλήματος
• Εύρεση άμεσης αναλογίας-βιονική μέθοδος
• Εύρεση προσωπικής αναλογίας
• Συμβολική Αναλογία-Αλληγορία
• Ανάλυση άμεσων αναλογιών
• Εφαρμογή στο πρόβλημα- Ανάπτυξη λύσεων


Δραστηριότητες για καλλιέργεια ΔΣ

Άλλες χρήσεις
• Νέοι τρόποι χρησιμοποίησης

Προσαρμογές
• Με τι άλλο μοιάζει;
• Ποιες ιδέες μας φέρνει στο μυαλό; Τι παλιότερο θυμίζει;

Μεγεθύνσεις- Σμικρύνσεις
• Τι μπορεί να προστεθεί; Τι να αφαιρεθεί; Πώς θα μπορεί να γίνει κάτι ισχυρότερο, μεγαλύτερο, πλατύτερο, πιο συχνό, μεγαλύτερης αξίας, πολλαπλάσιο, μεγαλύτερο.Πως μπορεί να γίνει μικρότερο, ελαφρύτερο, βραδύτερο κτλ.

Τροποποιήσεις
• Αλλαγή χρώματος, οσμής, μορφής, σχήματος
• Ποια πράγματα θα έκανες
• Μεγαλύτερα για να είναι πιο αναπαυτικά
• Γλυκύτερα για να είναι πιο νόστιμα
• Ψηλότερα για να είναι πιο όμορφα

Αντικαταστάσεις
• Τι μπορεί να αντικαταστήσει αυτό; Αλλαγή τόπου, χρόνου, υλικού, διαδικασίας κτλ.

Ασυνήθεις χρήσεις
• Σκέψου όσες περισσότερες χρήσεις μπορείς για:
• Ένα συνδετήρα
• Μια συρμάτινη κρεμάστρα
• Ένα τούβλο
• Μία εφημερίδα

Αναδιευθετήσεις
• Άλλη ακολουθία, αντίθετο, αντίστροφο, το έξω μέσα, το πάνω κάτω, αλλαγή ρόλων, αντιμετάθεση αιτίας αποτελέσματος.

Συνδυασμοί
• Δημιουργία, μιγμάτων, συλλογών, μάζεμα και διευθέτηση στοιχείων

Τίτλοι-σημασίες
• Δώσε όσες περισσότερες σημασίες μπορείς στη λέξη κόμμα, πόντος κτλ.

Μη λεκτικά τεστ-εικονογραφημένες δοκιμασίες.
• Συμπλήρωση σχημάτων όπως κύκλοι, τετράγωνα, γραμμές ,σχήματα

Συνέπειες
• Τι θα συνέβαινε εάν:
• Δεν είχαμε αντίχειρα
• Δε νιώθαμε κρύο
• Ο άνθρωπος ζούσε κατά μέσον όρο 200 χρόνια.

Επιπλέον
• Δημιουργικό παιγνίδι με φυσικά αντικείμενα
• Συνέχεια μιας ιστορίας (ο ένας κτίζει πάνω στην ιστορία του άλλου)
• Πρόβλεψη του τέλους
• Τροποποίηση ιστοριών
• Θεατρικό παιγνίδι-Υπόδυση ρόλων-ενσυναίσθηση
• Αυτοσχέδιες ιστορίες, κείμενα, ποιήματα, προσευχές.
• Χρήση εικόνων όπου το παιδί καλείται να περιγράψει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων που απεικονίζονται
• Κινήσεις και φιγούρες με δοσμένη μουσική
• Έκφραση συναισθημάτων με ήχους, κινήσεις, αναλογίες χρωμάτων, αντικειμένων κτλ.

Κριτήρια αξιολόγησης

• Ενεργητική συμμετοχή-ενδυνάμωση
• Ποσότητα ιδεών (πνευματική ευχέρεια)
• Διαφορετικά είδη ιδεών (πνευματική ευκαμψία)
• Πρωτοτυπία

Δημιουργικός Δάσκαλος

• Δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να αναπτύξουν δημιουργική σκέψη
• Οι μαθητές δεν είναι παθητικοί δέκτες αλλά τους προβληματίζει και τους δίνει την ευκαιρία να εκμαιεύσουν οι ίδιοι τις γνώσεις.
• Έρχεται σε συχνή επαφή με τους γονείς και ανταλλάσσουν πληροφορίες για να πετύχουν το καλύτερο για τα παιδιά.
• Δεν δίνει έτοιμες λύσεις αλλά παρέχει μέσα και πληροφορίες που θα τους φανούν χρήσιμα για επίλυση διαφόρων προβλημάτων
• Δίνει ανατροφοδότηση και να δεν αποπαίρνει όταν λένε κάτι λανθασμένο αλλά να τα κάνει να αισθάνονται ότι οι ιδέες τους έχουν αξία
• Είναι ευέλικτος. Δηλαδή αναπροσαρμόζει τις μεθόδους του και τον τρόπο διδασκαλίας του
• Απαλλάσσει όσες δραστηριότητες των παιδιών μπορεί από τη ιδέα της βαθμολόγησης
• Είναι ο ίδιος δημιουργικός
• Χρησιμοποιεί πρωτότυπα μέσα για να βοηθά τα παιδιά να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους π.χ. δραματικό παιχνίδι.
• Αποφεύγει να περιορίζει τα παιδιά μέσα σε πλαίσια θεμάτων για να μπορούν να ασχολούνται με θέματα που τους ενδιαφέρουν και θα είναι να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.

Δημιουργικός Μαθητής

• Απασχολείται μόνος του χωρίς να προσφορά ερεθίσματων.
• Προχωρεί πέρα από τα όρια των εργασιών που του αναθέτουν.
• Διασκεδάζει χρησιμοποιώντας απλά πράγματα και πολλή φαντασία.
• Αφαιρείται ή ονειροπολεί, ενώ στην πραγματικότητα σκέφτεται.
• Θέτει ερωτήσεις πέρα από το γιατί ή το πώς.
• Πειραματίζεται με καθημερινά αντικείμενα για να διαπιστώσει αν μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς εκτός από τους γνωστούς.
• Του αρέσει να επινοεί νέα παιχνίδια.
• Αναζητεί περιπέτειες και ευκαιρίες.
• Αποδέχεται αμέσως νέες ιδέες.
• Προσαρμόζεται εύκολα σε διάφορες καταστάσεις.
• Είναι φιλικός.
• Θέτει ψηλούς στόχους.
• Δείχνει έντονη περιέργεια για τα πράγματα γύρω του.
• Υποβάλλει πολλές και ποικίλες ερωτήσεις και απορίες.
• Δείχνει ευαισθησία για τα πράγματα γύρω του.
• Βλέπει νοερά ενέργειες και πράγματα από περιγραφές τους.
• Παράγει έργα που έχουν φρεσκάδα, ζωντάνια και μοναδικότητα.
• Παράγει νέες ιδέες και διεργασίες.
• Επινοεί και κατασκευάζει νέα μηχανικά όργανα.
• Διαρκώς αμφισβητεί.
• Εφαρμόζει ότι μαθαίνει σε νέα κατάσταση, πάνω σε άλλες καταστάσεις.
• Λύνει προβλήματα αισθητικής φύσεως.
• Προτιμά να ντύνεται διαφορετικά από τους άλλους.